Anderszijn en tegenslag
Ik werk als coach met medewerkers, managers, directeuren en ondernemers met ambitie of juist bij tegenslag. Veel van hen zijn anders, en ik help ze om ook op een andere manier te gaan werken. Een aantal jaren geleden ontdekte ik dat anderszijn de rode draad is in mijn leven. Als coach krijg ik een opvallend groot aantal cliënten op mijn pad die anders zijn in allerlei vormen en variaties of te maken hebben met tegenslag. Mensen met dyslexie, hoogsensitiviteit of Gilles de la Tourette. Mensen in rouw. Perfectionisten, meppers en twijfelaars. En mensen die de effecten ervaren van een moeilijke jeugd met vaak moeilijke ouders. Dat zij op mijn pad komen is niet voor niets. Ik kan goed met hen uit de voeten, omdat ik zelf ook anders ben en zowel de voordelen als de nadelen van anderszijn en van tegenslag persoonlijk heb ervaren.

Veel mensen vragen me, “hoezo ben jij dan anders?” Het antwoord daarop zal ik hier geven. Voor mij ligt de nadruk niet zozeer op het hoe van het anderszijn, welke specifieke vorm op mijn pad kwam. Het gaat me vooral om de manier waarop ik er mee om ben gegaan in de dagelijkse praktijk van het leven. Ik moest dealen met de nadelen van mijn anderszijn en mijn tegenslag, maar ben me tegelijkertijd steeds meer bewust geworden van de voordelen ervan. Me daarop focussen heeft me enorm geholpen. Met mijn verhaal wil ik een voorbeeld schetsen van hoe mensen zoals ik omgaan met hun anderszijn en met tegenslag. Wie weet herken je daar wat in. 

Moeilijke jeugd
Van jongs af aan heb ik een fascinatie gehad voor het bijzondere, voor wat gewoon is en wat anders is. En ik heb altijd een zwak gehad voor mensen die anders zijn of te kampen hebben met tegenslag. Pas veel later begreep ik waar dat mee te maken had, namelijk met mijn eigen moeilijke jeugd.

Om te beginnen heb ik een beperkt gezichtsvermogen (-10), dat vreemd genoeg pas laat in mijn puberteit werd ontdekt. Het maakte mijn wereld klein. Met een moeder die altijd ziek, zwak of misselijk was en een vader die zich verstopte in zijn werk, was mijn thuissituatie bijzonder onvoorspelbaar. Er was een gebrek aan aandacht, betrokkenheid en communicatie en teveel aan onrust. Terwijl ik op school, als klein opdondertje, het flink te verduren had en ook toen ik groter werd last had van pesterijen.

Overlevingsstrategieën
Met zo’n jeugd zal het je niet verbazen, dat ik een meester ben geworden in het ontwikkelen van overlevingsstrategieën. Zo was er de buitenspeler, die als het maar even kon op straat te vinden was. En er was de feitenverzamelaar, een zeer fanatieke lezer die zich naast boeken toelegde op sport, muziek en films en daar lijstjes, compilaties of plakboeken van maakte. Het lezen en verzamelen gaf me houvast, concentratie en een focus die ik op school niet had.

Daarnaast was er de entertainer, die anderen wilde vermaken door gek te doen of bijzondere verhalen te vertellen. Tot mijn geluk ontmoette dit jongetje Herman van Veen, die muzieklessen gaf na schooltijd. Met zijn speelse persoonlijkheid opende hij de deur voor mijn muzikaliteit, waaruit de zanger, de pianist en The Songcatcher voortkwamen. Ik voelde me door Herman serieus genomen en hij liet me zien dat er niks mis is met een beetje afwijkend en anders zijn, en dat het juist iets is om trots op te zijn.

Een belangrijke overlever in me was ook de duider, die greep probeerde te krijgen op de wereld om mij heen, door te analyseren en vooral te begrijpen wat er precies gebeurde in mijn leven en wat de oorzaken ervan waren. Als hij het eenmaal snapte, dan vatte hij alles samen in een verhaal. Degene die vervolgens met dat verhaal naar buitenkwam, was de benoemer. Die noemde dingen bij hun naam en trok zijn mond open.

Ten slotte is er de helper. Die zorgde ervoor dat ik in staat was om over mijn eigen leven heen te kijken en me bezig te houden met anderen. Het begon met goed bedoelde hulp aan kinderen om me heen en groeide geleidelijk uit via kinderkampen, begeleiding van gehandicapten en werk bij de Kindertelefoon, tot mijn carrière als trainer en coach. Het helpen van anderen had grote impact op mijn eigen leven, mijn eigen proces en ontwikkeling.

Ik voel en gedraag me anders
Het was de taak van de overlevingsstrategieën om me te beschermen en te zorgen dat ik als kind zo normaal mogelijk kon functioneren in het dagelijkse leven. En wat dat betreft hebben ze knap werk geleverd, want het kind met een moeilijke jeugd werd een hardwerkende en succesvolle  man, die prima functioneerde in de vaart der volkeren en net was als iedereen.

Nou ja, bijna als iedereen. En daar zat nou net het probleem, want ik voelde me anders. Ik keek overal als een buitenstaander naar binnen, met een frisse blik en daardoor was ik vaak een buitenbeentje, dat zich bezighield met wat voor anderen randverschijnselen of controversiële zaken waren, of op een manier werkte die ongebruikelijk was.

Zo hield ik me als historicus intensief bezig met cultuurverschillen, de geschiedenis van sexualiteit in het Midden Oosten en bestudeerde ik het persoonlijke levensverhaal dat verscholen zit achter het masker van Lawrence of Arabia. Daarbij fascineerde me vooral de tegenstelling tussen zijn heldendom en zijn pogingen zijn traumatische ervaringen uit zijn jeugd en uit de oorlog een plek te geven.

Ook in mijn werk als commercieel trainer was ik een vreemde eend in de bijt. Want “wat deed zo’n softie nou in het harde zakenleven?” Het klinkt misschien raar, maar wat ik deed was eigenlijk hetzelfde als bij de Kindertelefoon: mensen serieus nemen en echt naar hun verhaal luisteren. Ik was oprecht nieuwsgierig naar hun belangen, zorgen en verlangens en was hierdoor tijdens acquisitie vaak meer coach dan verkoper. Mijn succes was vooral te danken aan mijn bijzondere vermogen om me af te stemmen op mijn klanten, mijn gedrevenheid en besmettelijk enthousiasme.

Zo had ik profijt van mijn anderszijn, omdat het me onderscheidend en daardoor succesvol maakte. Maar tegelijkertijd voelde ik me vaak niet begrepen en begreep ik ook mezelf niet, want het liefst wilde ik gewoon zijn, net als iedereen. Tot mijn frustratie kreeg ik dat maar niet voor elkaar, terwijl ik geen idee had waarom ik precies anders was.

Een ander leven
Dat is de keerzijde van het werk van overlevingsstrategieën, ze beschermen je kwetsbaarheden zo goed dat je vergeet dat ze er zijn. Heel lang had ik geen idee van mijn moeilijke jeugd en wat die met me heeft gedaan. Het werken bij de Kindertelefoon, mijn studie naar Lawrence en veel zelfonderzoek met coaches en therapeuten, bracht daar beweging in. Daarnaast waren het Daniel Ofman (Kernkwaliteiten) en David Whyte (Work and Leadership Through Courageous Conversation) die voor mij de deur openden naar een andere en meer bezielde wereld die dichterbij mezelf lag. Wat me ook veel helderheid gaf was de ontdekking van de Voice Dialogue, een methodiek die ervan uitgaat dat iedereen verschillende kanten in zich heeft en dat het essentieel is om die goed te managen.

Zo kwam ik er langzamerhand achter dat ik een leven leidde dat niet de mijne was en me in werelden begaf die niet de mijne waren. Ik kon het wel, maar het was niet wie ik was. Ik deed het vooral op wilskracht en gedrevenheid en dat vroeg teveel van me. Met een burn-out tot gevolg.

Het betekende dat ik mezelf opnieuw moest uitvinden. En dat werd een lange zelfontdekkingsreis met veel vallen en opstaan en ook bijzondere ontdekkingen. De regels voor een normaal leven staan duidelijk beschreven in het Grote Boek Voor Gewoon Zijn, maar voor anders zijn ontbreekt die handleiding. Ik was wat dat betreft op mezelf aangewezen om te ontdekken hoe ik precies anders was en hoe het precies werkte voor mij. Ik verzamelde steeds meer puzzelstukjes die bleken te passen en zo werd mijn levensverhaal steeds duidelijker. Ik ontdekte dat het andere een rode draad is in mijn leven en loopbaan. Sinds ik weet dat ik anders ben en daar ook alle reden voor heb, voel ik me een stuk rustiger en niet meer op zoek naar een wereld om bij te horen en in te passen. Ik leef mijn eigen leven en tegelijkertijd voel ik me verbonden. Ik ben anders en tegelijkertijd ook heel normaal.

Ik ben de afgelopen jaren bezig geweest om mijn overlevingsstrategieën om te vormen tot kwaliteiten en om mijn verschillende kanten een eigen plek te geven in mijn leven. Zo heb ik inmiddels een muziekblog The Songcatcher en een blog over Lawrence of Arabia. En nu ben je terechtgekomen op mijn Anders blog. Ik beschouw het als mijn missie om mensen die net als ik op één of andere manier anders zijn meer in balans te brengen en deze blog is één van de middelen die ik inzet om dat te bereiken.