De Brits kernfysicus en emeritus hoogleraar Joshua Silver heeft een bijzondere uitvinding gedaan. Hij ontwierp een zelf verstelbare bril voor slechtzienden, die buitengewoon simpel werkt. Al in de achttiende eeuw werd er in Dresden met zulke lenzen van variabele sterkte geëxperimenteerd, maar dat leverde geen praktisch bruikbare brillen op. Sinds halverwege de jaren ’80, toen hij nog werkte als natuurkundige aan het New College in Oxford, experimenteert Silver met verstelbare brillen. Het begon als een aardigheidje, toen hij na een gesprek met een collega in een half uur een lens maakte met twee doorzichtige plastic membranen met een klein beetje water er tussen. Een paar maanden later kwam hij met een verfijnder model, met injectiespuitjes aan de zijkant.

Het werkte voor hemzelf en hij realiseerde zich dat met deze bril honderden miljoenen slechtzienden in ontwikkelingslanden zouden zijn geholpen. Wereldwijd zijn er ongeveer drie miljard mensen die een bril nodig hebben. Met hun dikke lenzen van hard plastic, zijn het misschien niet de mooiste brillen, maar ze zijn ideaal voor mensen die niet over de middelen beschikken om een opticien te bezoeken en een geschikte bril aan te schaffen. In West-Europa heb je gemiddeld één opticien op elke 5.000 inwoners, in zwart Afrika maar één op een miljoen.

Het bijzondere effect van de bril is mooi te zien aan het verhaal van de kleermaker Henry Adjei-Mensah uit Ghana, een van de eersten die ermee werd geholpen. Tegen zijn zin was hij op 35-jarige leeftijd gestopt met zijn werk, omdat hij naald en draad niet goed meer kon zien en geen geld had om een bril te kopen. Nadat hij de bril op de juiste sterkte had ingesteld, verscheen er een grote grijns op zijn gezicht, want hij kon weer aan het werk.

Na zijn ontdekking zocht Silver contact met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in Genève en met hun hulp wist hij de Britse regering te interesseren in een experiment. Als proefgebied werd Ghana uitgekozen, waar de regering programma’s had opgezet voor de alfabetisering van ouderen. Probleem daarbij was dat de deelnemers vaak niet in staat waren om te zien wat ze moesten lezen. Het experiment was een succes en de Ghanese overheid bestelde 10.000 exemplaren. In totaal zijn er inmiddels zo’n 30.000 mensen van een bril voorzien in 15 landen. Maar helaas is de grote doorbraak uitgebleven bij gebrek aan grote sponsors. Probleem is dat organisaties vaak meer geïnteresseerd zijn in kwesties van leven en dood en daar valt slechtziendheid blijkbaar niet onder. En dat terwijl er elk jaar in ontwikkelingslanden ongeveer een miljoen mensen in het verkeer om het leven komt als gevolg van problemen met slechtziendheid.

Silver heeft inmiddels een Centre for Vision in the Developing World opgericht, in de vaste overtuiging dat er een grote toekomst zit in deze technologie. Het doel is om brillen te maken die niet meer dan één dollar per stuk kosten. En de ambitie om een miljard slechtzienden goed te helpen zien voor 2020. (*1)

NOTEN
*1 Belangrijkste bron voor dit artikel is Floris van Straaten “Gelukzalige glimlach dankzij wonderbril”  (NRC 19-8-2009)